Finał VII konkursu wiedzy o zabytkach Końskowoli i ich historii
2 kwietnia 2021
W maju 1588 r. zmarli nagle – w sile wieku – Andrzej Tęczyński wojewoda krakowski oraz jego żona, Zofia z Dembowskich. Obydwoje pochowani zostali w kościele farnym w Końskowoli. Zagadką pozostaje miejsce, w którym złożono ich ciała – z notatek ks. Stanisława Lisowicza (zm. ok. 1637r.) wynika, że miała być to krypta pod jedną z kaplic. Jednakże w krypcie północnej w 1667 r. złożono ciało Izabeli z Tęczyńskich Opalińskiej, a w krypcie południowej w 1675 r. ciało jej córki, Zofii Lubomirskiej. Jest zatem prawdopodobne, że między 1637 a 1667 rokiem szczątki Andrzeja i Zofii Tęczyńskich, zostały przeniesione do innej krypty.
Poszukując – w coraz liczniej publikowanych w bibliotekach cyfrowych pamiętnikach i zbiorach listów z XVI wieku – informacji o okolicznościach nagłej śmierci Andrzeja Tęczyńskiego, natrafiłem na informację o jego osobistym lekarzu, Andrzeju Grucym, zwanym Grutinus.
Pochodził on z Pilzna i w 1581 r. ukończył Akademię Krakowską.
W 1591 r. na Uniwersytecie w Padwie Grutinus napisał dysertację doktorską pt. “Solus philosophus sive novae medicinae et chemiae compendiosa resutatio”. Wydanie książkowe tej pracy (wydrukowane w październiku 1591r.) zostało zadedykowane Gabrielowi, Andrzejowi i Janowi Tęczyńskim – synom Andrzeja wojewody krakowskiego. Z napisanego po łacinie wstępu do pracy wynika, iż Grutinus wyrażał także wdzięczność wobec stryja Tęczyńskich, Jana kasztelana wojnickiego.
Wydaje się, że Grutinus dziękował Tęczyńskim za wyrażenie zgody na wyjazd do Padwy oraz – być może – wsparcie finansowe jego dalszych studiów. Udało sie bowiem ustalić, że Grutinus od 1584 r. do 1590 roku pełnił obowiązki preceptora (opiekuna, nauczyciela) synów Andrzeja i Zofii Tęczyńskich: Gabriela, Andrzeja i Jana.
Tęczyńscy niezmiernie dbali o wykształcenie, dlatego często preceptorami ich dzieci byli młodzi, ale świetnie zapowiadający się ludzie nauki. Dość powiedzieć, że założyciel miasta Końskowola, Andrzej Tęczyński kasztelan krakowski, zatrudnił na stanowisku opiekuna swojego starszego syna (Jana, późniejszego kasztelana wojnickiego) Piotra Skargę, później słynnego kaznodzieję. Po Grutinusie, preceptorem Gabriela, Andrzeja i Jana Tęczyńskich został Andrzej Schön, kilkukrotny rektor Akademii Krakowskiej.
Grutinus, po zakończeniu studiów w Padwie, wrócił do Polski. W świetle jego biogramu, przedstawionego w dziele “Ianociana sive clarorum atque illustrium Poloniae auctorum maecenatumque memoriae miscellae”, stał się lekarzem “senatorów polskich i litewskich oraz ministrów”. Opiekował się zdrowiem: Jana Tarnowskiego podkanclerzego koronnego, Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki wojewody trockiego (który, już po śmierci Grutinusa, został teściem Gabriela Tęczyńskiego) oraz Lwa Sapiehy kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Grutinus zmarł w Krakowie dnia 29 października 1599 r. i został pochowany w kościele dominikańskim p.w. św. Trójcy.
Osiemnaście lat później w tym samym kościele złożono doczesne szczątki jego podopiecznego, Gabriela Tęczyńskiego.
